โครงสร้างความรับผิดทางอาญา (ตอนที่ 1)  - Structure of Crime (Episode 1)

โดย บริษัทเอนไลเทิน คอร์ปอเรชั่น จำกัด  Line ID: eltcorp

ทางผู้เขียนบทความนี้เชื่อว่าสมาชิกแฟนเพจหลายๆคนที่ไม่คุ้นเคยกับลักษณะของกฎหมายอาญานั้นบางครั้งก็ก่อให้เกิดความไม่เข้าใจกับการตัดสินไม่ส่งฟ้องอาญาของอัยการ หรือศาลพิพากษายกฟ้อง หรือศาลเห็นว่าไม่มีโทษ เป็นต้น ซึ่งก่อนที่จะตัดสินว่าใครสักคนนั้นต้องรับผิดทางอาญาหรือไม่ กฎหมายได้มีหลักเกณฑ์ในการพิจารณาโครงสร้างความรับผิดของผู้ต้องสงสัยแต่ละรายในแต่ละความผิดไป โดยในการพิจารณาว่าบุคคลใดต้องรับผิดทางอาญาบ้างนั้น ในขั้นตอนแรกต้องพิจารณาว่าการกระทำที่เกิดขึ้นนั้น "ครบองค์ประกอบของความผิดทางอาญา" หรือไม่ซึ่งประกอบไปด้วย

1. มีการกระทำเกิดขึ้น

2. ครบองค์ประกอบภายนอกที่กฎหมายกำหนด อันได้แก่ มีผู้กระทำความผิด มีการกระทำความผิด และมีวัตถุแห่งการกระทำความผิด

3. ครบองค์ประกอบภายในหรือไม่ คือพิจารณาว่าการกระทำดังกล่าวมีเจตนาหรือไม่ เจตนาธรรมดา เจตนาพิเศษ หรือเจตนาโดยผลของกฎหมาย หรือเป็นการประมาท หรือไม่เจตนาไม่ประมาท เป็นต้น

4. ผลที่เกิดขึ้นนั้นสัมพันธ์กับการกระทำหรือไม่เราเรียกว่า Causation

การจะวินิจฉัยว่าการกระทำแต่ละครั้งนั้นต้องรับผิดทางอาญาหรือไม่ต้องทำการวิเคราะห์องค์ประกอบของความผิดก่อน หลังจากที่ได้วิเคราะห์ทั้ง 4 ข้อย่อยแล้วนั้น ถ้า "การกระทำครบองค์ประกอบของความผิด" ก็ต้องมาพิจารณาต่อว่ามีเหตุยกเว้นความผิดหรือไม่ได้ เช่น การป้องกัน การได้รับความยินยอม

หากพิจารณาแล้วไม่มีเหตุยกเว้นความผิด ก็ต้องมาพิจารณาต่อว่ามีเหตุยกเว้นโทษหรืดไม่ ซึ่งหากมีเหตุยกเว้นโทษ เช่น การลักทรัพย์ของคู่สมรส เป็นต้น แต่ในกรณีไม่มีเหตุยกเว้นโทษแสดงว่าต้องรับโทษโดยจะทำการพิจารณาต่อว่ามีเหตุลดโทษหรือไม่ เช่น การยับยั้ง การกลับใจ เป็นต้น

ในครั้งถัดไป (ตอนที่ 2) ทางผู้เขียนจะขออธิบายความหมายของส่วนประกอบความรับผิดแต่ละรายการ